ΧΑΙΔΑΡΙ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΚΗΣ : ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ :ΣΧΟΛΙΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ της ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
Στα μέσα του 2015 και επί υπουργίας Γ.Σταθάκη σχεδιάστηκε και ολοκληρώθηκε το στρατηγικό πλάνο που είχε ως βασικό στόχο τη συνολική νομοθετική και θεσμική παρέμβαση στην αντιμετώπιση του προβλήματος για όλα τα χρέη, για όλους τους πολίτες και σε όλα τα επίπεδα.
Έκτοτε με την πρόνοια του Υπουργείου Οικονομίας και του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους που επιμελήθηκαν πλήθος νομοθετημάτων και παρεμβάσεων και με επιστέγασμα των προσπαθειών την πρόσφατη ψήφιση του Νόμου του Εξωδικαστικού Μηχανισμού, πλέον υπάρχουν εφαρμοσμένες λύσεις για κάθε κατηγορία χρέους σε δικαστικό και εξωδικαστικό επίπεδο. Σήμερα, με την ολοκλήρωση των στόχων αυτής της στρατηγικής, δεν υπάρχουν κατηγορίες συμπολιτών μας που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερχρέωσης για τις οποίες να μην υπάρχει στο νομικό και θεσμικό πλαίσιο μία κατάλληλη λύση.
Στο παρελθόν υπήρξαν σημαντικά κενά καθότι
- δεν καλυπτόταν το σύνολο των χρεών, καλυπτόταν μόνο ο τραπεζικός δανεισμός,
- δεν καλυπτόταν το σύνολο των πολιτών, καλύπτονταν μόνο τα νοικοκυριά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες χωρίς να υπάρχει πρόνοια για τους εμπόρους και τις επιχειρήσεις.
Σήμερα όλες οι κατηγορίες, οι εμποροί, οι επιχειρήσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και τα νοικοκυριά μπορούν να κάνουν χρήση των νομοθετικών προνοιών και να αναζητήσουν την κατάλληλη λύση που παρέχεται στο πλαίσιο των νόμων για τη διαχείριση του χρέους τους προς τις τράπεζες, τους λοιπούς ιδιώτες, τις φορολογικές αρχές, τις ΔΕΚΟ, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ . Έχει προβλεφθεί μία λύση για καθέναν σε έξωδικαστικό και δικαστικό επίπεδο.
Ο πρόσφατος Νόμος του Εξωδικαστικού Μηχανισμού αποτελεί νόμο-πυλώνα για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους. Ο έτερος νόμος-πυλώνας είναι ο ριζικά αναμορφωμένος Ν.Κατσέλη (Ν.Σταθάκη) ο οποίος αποτέλεσε την πρώτη τομή στην συνολική αντιμετώπιση της υπερχρέωσης για τα νοικοκυριά και τους ελεύθερους επαγγελματίες, καθότι από τα τέλη του 2015 πλέον εντάσσει προς ρύθμιση το σύνολο των χρεών ενός προσώπου (προς τις ΔΟΥ, τις ΔΕΚΟ, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις Τράπεζες) και αποτελεί την ασφαλή οδό για την προστασία της πρώτης κατοικίας του 80% των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και των ελεύθερων επαγγελματιών, προστατεύοντας παράλληλα και το εισόδημα τους ως το διόλου ευκαταφρόνητο επίπεδο των ευλόγων δαπανών διαβίωσης. Η νομολογία ήδη δικαιώνει τους συμπολίτες μας οι οποίοι ελαφρύνονται σημαντικά από τα βάρη του παρελθόντος που αδυνατούν να αποπληρώνουν. Επιτυγχάνονται σημαντικές διαγραφές οφειλών προς και επιμηκύνσεις αποπληρωμής σε επίπεδα που περιφρουρούν τα απαραίτητα επίπεδα διατήρησης επαρκούς επιπέδου της ποιότητας της ζωής. Σε ευπαθείς ομάδες που αντιμετωπίζουν ειδικές περιστάσεις (ανεργία, χρόνια προβλήματα υγείας κοκ) και σε μη έχοντες επαρκή περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματα, έχουν σημειωθεί αποφάσεις που διαγράφουν το σύνολο των οφειλών προς όλους τους πιστωτές.
Το νομοθετικό πλαίσιο των παρεμβάσεων της κυβέρνησης συμπληρώνει:
- η ριζική αναθεώρηση και βελτίωση του εξωδικαστικού πλαισίου ρύθμισης οφειλών του Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών. Η παρέμβαση έγινε υπέρ των συμφερόντων των νοικοκυριών, των μικρών επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών
- οι προστατευτικές ρυθμίσεις και οι πρωτοφανείς δικλείδες ασφαλείας του πλαισίου της δευτερογενούς αγοράς δανείων και της διαχείρισης απαιτήσεων
- η εκ θεμελίων αναμόρφωση του δικαστικού πλαισίου ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων, του Πτωχευτικού Κώδικα. Με το πλαίσιο παρέχονται πολλές νέες δυνατότητες εξυγίανσης των επιχειρήσεων, με επιταγχυνόμενες δικαστικές διαδικασίες και με σημείο αναφοράς την πρόβλεψη "δεύτερης ευκαιρίας" άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας απο μηδενική βάση χρεών, χωρίς βάρη από το παρελθόν
- και η πρωτοβουλία δημιουργίας ενός δικτύου γραφείων ενημέρωσης και υποστήριξης δανειοληπτών που διασπείρει τις εύνοιες και τις υπαρκτές λύσεις του πλαισίου και παρέχει δωρεάν ολοκληρωμένη υποστήριξη στον κάθε ενδιαφερόμενο
Ανάλυση του Νόμου του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων
Με τον Νόμο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρυθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων (4469/2017) εισάγεται για πρώτη φορά στην ελληνική έννοµη τάξη µία οργανωμένη εξωδικαστική διαδικασία για τη συνολική και µακροπρόθεσµη ρύθµιση των χρεών των ελληνικών επιχειρήσεων, οι οποίες, εξαιτίας της οξύτατης και χρονικά µακράς οικονοµικής κρίσης, αδυνατούν να εξυπηρετήσουν όλες τις συσσωρευθείσες οφειλές τους
Ποιο νομικό πλαίσιο συνέβαλλε στη ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων πρίν τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό?
-Το κενό στο υφιστάµενο ρυθµιστικό πλαίσιο έρχεται να το καλύψει ο παρών Νόμος, ο οποίος οριοθετεί και ρυθµίζει την εξωδικαστική διαδικασία ρύθµισης οφειλών από το στάδιο της υποβολής της αίτησης της επιχείρησης έως και την ενδεχόμενη δικαστική επικύρωση της συµφωνίας από το αρµόδιο δικαστήριο.
-Ο σκοπός του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων είναι να δώσει την ευκαιρία στους οφειλέτες – επιχειρηματίες να ρυθμίσουν τα συνολικά χρέη τους ταυτόχρονα προς όλους τους πιστωτές τους, δηλαδή, τις τράπεζες, τις εφορίες, τα ασφαλιστικά ταμεία, τους ΟΤΑ, τους προμηθευτές και τους λοιπούς ιδιώτες
-Βασική επιδίωξη είναι να δοθεί η ευκαιρία σε βιώσιμες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμών αλλά και σε αυτές που βρίσκονται σε κατάσταση επαπειλούμενης αδυναμίας, να ελαφρυνθούν.
-Μέσω μίας οικονομικά ορθολογικής διευθέτησης οφειλών που έχει ως απαρχή την εκτίμηση-πρόταση σχεδίου αποπληρωμής της ίδιας της αιτούμενης επιχείρησης με βάση τις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής της για τα επόμενα τρία έτη, δηλαδή μέσω ενός βάσιμου ή απλώς λογικού σχεδίου, μπορεί να επιτευχθεί ρύθμιση μετά από διαπραγμάτευση με τους καλούμενους με την αίτηση πιστωτές της, δηλαδή τους ιδιώτες, τις Τράπεζες, το Δημόσιο και τα Ταμεία, η οποία κάλλιστα μπορεί να περιλαμβάνει γενναίες μειώσεις επιτοκίων, επιμηκύνσεις περιόδου αποπληρωμής, πάγωμα και διαγραφές οφειλών. Την κατάθεση της πρότασης, για την πλειονότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, μπορεί να την αναλάβει ο λογιστής της επιχείρησης χωρίς πρόσθετο κόστος
-Στις διατάξεις του Νόμου προβλέπεται ρητά ότι η φορολογική διοίκηση και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης συµµετέχουν στο µηχανισµό µε σκοπό τη διαπραγµάτευση βιώσιµων λύσεων ρύθμισης, προσαρµοσµένων στις ανάγκες της επιχείρησης. Η πρωτοφανής ευελιξία του Δηµοσίου και των Ταμείων ως πιστωτών προβλέπει δυνατότητα διαγραφής των προστίμων και των προσαυξήσεων και εκτείνεται µέχρι και τη διαγραφή βασικής οφειλής (κεφαλαίου) των απαιτήσεών τους, σε περιπτώσεις που αυτό κρίνεται απαραίτητο για την επιβίωση της επιχείρησης και πάντα υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης του δηµοσίου συµφέροντος. Παράλληλα με τυχόν διαγραφές που μπορεί να δικαιολογούνται, το Δημόσιο και τα Ταμεία έχουν την ευχέρεια να εγκρίνουν και επιμήκυνση αποπληρωμών έως 10 έτη (120 δόσεις)
-Εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις υπολογίζεται ότι θα έχουν την ευκαιρία να υπαχθούν στη διαδικασία. Αίτηση μπορούν να υποβάλουν όλες οι επιχειρήσεις ανεξαρτήτως µεγέθους, εταιρικού τύπου ή ύψους κύκλου εργασιών με ελαστικά κριτήρια ένταξης
-Με τον Νόμο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού ο οφειλέτης για πρώτη φορά αποκτά τη δυνατότητα πρόσβασης σε µία διαδικασία διαπραγµάτευσης µε το σύνολο των πιστωτών του. Η διαδικασία είναι άρτια οργανωμένη, οριοθετημένη με σαφείς προθεσμίες σε ευδιάκριτα στάδια.
-Η διαδικασία ξεκινά κατόπιν σχετικής αίτησης της επιχείρησης, η οποία θα συνοδεύεται από μια αρχική πρόταση ρύθμισης οφειλών καθώς και από τα αναλυτικά οικονομικά στοιχεία της. Στα συνοδευτικά έγγραφα δεν περιλαμβάνονται η φορολογική και η ασφαλιστική ενημερότητα.
-Στη συνέχεια, με ασήμαντο κόστος, ορίζεται ένας συντονιστής των διαδικασιών διαπραγμάτευσης για την αναδιάρθρωση των χρεών από ειδικό μητρώο που τηρείται ήδη για το σκοπό αυτό στην Ε.Γ.Δ.Ι.Χ. και απαρτίζεται κατά προτεραιότητα από διαπιστευμένους διαμεσολαβητές, επαγγελματίες των διαπραγματεύσεων (με σαφώς ορισμένο επάγγελμα με σχετικό Νόμο) που εγγυώνται για την εφαρμογή της διαδικασίας, την επικοινωνία μεταξύ των πιστωτών και του αιτούμενου, την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και καταγράφουν τη διαδικασία τις προτάσεις, τις αντιπροτάσεις, τα επιχειρήματα στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης.
-Ο συντονιστής παίζει καθοριστικό ρόλο. Μετά την πλήρη αίτηση της η επιχείρηση δεν χρειάζεται να επέμβει στη διαδικασία παρά μόνο στο τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης όπου καλείται να αναμορφώσει την αρχική της πρόταση ή να εγκρίνει τις τυχόν αντιπροτάσεις των πιστωτών. Ο συντονιστής αναλαμβάνει να αποστείλει την αίτηση και την πρόταση της στους πιστωτές ως την 13η ημέρα μετά την αίτηση, μεριμνά για την παραλαβή της και την εκδήλωση ενδιαφέροντος από τους πιστωτές, ορίζει αυστήρο χρονοδιάγραμμα ενός μήνα για την κατάθεση αντιπροτάσεων από μέρους τους, δίνει νέα προθεσμία στην επιχείρηση για την τροποποίηση της αρχικής της πρότασης ή για την έγκριση από μέρους της των αντιπροτάσεων των πιστωτών και εν τέλει φροντίζει για την έγκαιρη ψήφιση των εγκεκριμένων από την επιχείρηση προτάσεων την 88η ημέρα μετά την αίτηση. Για πρώτη φορά στα χρονικά προβλέπεται με Νόμο κάποια διαδικασία όπου ένας ενδιάμεσος, θεματοφύλακας της διαδικασίας, αναλαμβάνει να γνωστοποιεί και να παρώθει για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος όλους τους εμπλεκόμενους πιστωτές στη συνεννόηση με την επιχείρηση, χωρίς η επιχείρηση που αντιμετωπίζει πρόβλημα υπερχρέωσης να παρεμβαίνει ουσιαστικά στη διαδικασία. Στην ουσία η επιχείρηση έχει την υποχρέωση να καταθέσει πλήρη αίτηση-πρόταση και να αποφασίσει ποιες από τις προτάσεις που θα λάβει θα είναι αποδεκτές. Η επιχείρηση απαλλάσσεται οριστικά από το όποιο διοικητικό κόστος θα συνεπαγόταν η –κατά τα ειωθότα μάταιη- προσπάθεια της να συνεννοηθεί με το σύνολο των πιστωτών της και να διεκδικήσει βιώσιμη ρύθμιση με το σύνολο των πιστωτών της.
-Εν συνεχεία ακολουθούνται σαφή χρονοδιαγράμματα σε δέκα στάδια με ρητές προθεσμίες 88 ημερών προκειμένου να επεξεργαστούν οι πιστωτές την πρόταση του οφειλέτη ή ο οφειλέτης αντίστοιχες αντιπροτάσεις των πιστωτών. Μια επιχείρηση θα μπορούσε να έχει εξασφαλίσει λύση ρύθμισης με όλους τους πιστωτές σε 88 ημέρες από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης της. Εφόσον υπάρχει συναίνεση ως το τελικό στάδιο της ροής της διαπραγμάτευσης την 88η ημέρα είναι δυνατόν να συνταχτεί η σύμβαση αναδιαρθρωσης που από την επόμενη μέρα τίθεται σε ισχύ και αποτυπώνει τη συμφωνία πιστωτών και οφειλέτη.
-Τα παραπάνω χρονοδιαγράμματα είναι εφικτό να γίνουν κατορθωτά γιατί η αίτηση, η υποβολή των δικαιολογητικών αλλά και η διαπραγμάτευση με τους Ιδιώτες πιστωτές και το Δημόσιο, θα γίνεται ηλεκτρονικά.
-Είναι σημαντικό ότι στο επίκεντρο βρίσκεται ο οφειλέτης σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στα διεθνή σχετικά πρότυπα. Αυτός είναι που αιτούμενος εκκινεί τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, εγκρίνει αντιπροτάσεις πιστωτών αλλά και εγκρίνει τελικά το σχέδιο αναδιάρθρωσης
-Επίσης για πρώτη φορά σε εξωδικαστικό πλαίσιο ο οφειλέτης προστατεύεται με αυστηρή και συγκεκριμένη αυτοδίκαια αναστολή από καταδιωκτικά μέτρα, από νέες και παλιές διεκδικήσεις εναντίον του
-Για πρώτη φορά επίσης σε διαδικασία εκτός δικαστηρίων η πλειοψηφία των συμφωνούντων να συμμετάσχουν σε ρύθμιση πιστωτών, βάσει της αναλογίας της απαίτησης τους από την επιχείρηση που αιτείται, είναι δυνατόν να εκκινήσει τη διαδικασία αλλά και να δεσμεύει τους υπόλοιπους πιστωτές δεν συμμετέχουν, γεγονός που ενδέχεται να επιφέρει ουσιαστικές ευκαιρίες συνεννόησης
-Για πρώτη φορά μία εξωδικαστική συμφωνία δύναται να δεσμεύσει το σύνολο των πιστωτών της επιχείρησης, ακόμα και αυτούς που δεν εκδήλωσαν ενδιαφέρον και δεν συμμετείχαν στη διαδικασία του συμβιβασμού. Το πλάνο αποπληρωμής και των πιστωτών που δεν συμμετείχαν, αλλά και των διαφωνούντων που συμμετείχαν και ανήκουν στη μειοψηφία, εντάσσεται κανονικά στη σύμβαση αναδιάρθρωσης και μπορεί να τους δεσμεύσει τους μεν μόνο με δικαστική επικύρωση αυτής και τους δε με την εξωδικαστική σύμβαση αναδιάρθρωσης. Η σύμβαση δια του Νόμου και με συγκεκριμένη διαδικασία που ορίζεται στις διατάξεις του, καθίσταται για πρώτη φορά τόσο δεσμευτικά ισχυρή, όσο μία δικαστική απόφαση. Μέχρι την έκδοση της απόφασης επικύρωσης αλλά και κατόπιν της έκδοσης της, η αιτούμενη επιχείρηση προστατεύεται από καταδιωκτικά μέτρα όλων των πιστωτών που συμβάλλονται, εξαιρουμένων των πιστωτών που ατομικά έχουν απαιτήσεις κάτω του 1,5% .
-Για πρώτη φορά εξωδικαστικό πλαίσιο παρέχει απόλυτα προνόμια σε χρηματοδότες προκρίνοντας την προοπτική νέας χρηματοδότησης. Οι πιστωτές εφόσον συμφώνησαν και ολοκλήρωσαν σχέδιο αναδιάρθρωσης εξυπακουέται ότι θα ήταν σε θέση να το επαναχρηματοδοτήσουν. Ο Νόμος τους προτρέπει και τους παρέχει ένα πολύ ισχυρό κίνητρο-προνόμιο σε τυχόν νέα χρηματοδότηση που θα εγκρίνουν. Προνομιακή χρηματοδότηση μπορούν να παράσχουν και συνδεδεμένα με την αιτούμενη επιχείρηση πρόσωπα (νομικά και φυσικά)
-Είναι αξιοσημείωτο για την ομαλή λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας και την κατοχύρωση των συμφερόντων των εργαζομένων και των μικρών προμηθευτών/παρόχων υπηρεσιών ότι εξαιρέθηκαν αυτές οι απαιτήσεις από τον Μηχανισμό. Οι μικροί πιστωτές, που έχουν υπόλοιπα μικρότερα του 1,5% του συνόλου των πιστώσεων της αιτούμενης εξαιρούνται, επειδή αυτοί είναι απόλυτα εξαρτώμενοι από τα ποσά που τους οφείλονται από την επιχείρηση που επιχειρεί να εξυγιανθεί. Οι απαιτήσεις τους δεν επηρεάζονται από τη συμφωνία αναδιάρθρωσης, από τυχόν απομειώσεις απαιτήσεων που θα συμφωνηθούν. Με αυτόν τον τρόπο οι μικροί πιστωτές εξακολουθούν να διεκδικούν το σύνολο των απαιτήσεων τους.
-Για πρώτη φορά σε εξωδικαστικό πλαίσιο εντάσσονται όσες επιχειρήσεις βρίσκονται σε εκκαθάριση και αναβιώνουν (προ της διανομής των περιουσιακών τους στοιχείων) ή όσοι διέκοψαν τη λειτουργία τους και την επανεκκινούν.
– Πρόβλεψη ρύθμισης οφειλών με το Δημόσιο και τα Ασφ.Ταμεία υπάρχει και για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ακόμα και αν οφείλουν λιγότερα από 20χιλ, οι οποίοι τάσσονται εκτός του γενικού πεδίου εφαρμογής αυτού του Νόμου καθώς δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα. Οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες μπορούν να ρυθμίζουν τις οφειλές τους προς το Δημόσιο και τα ΑσφΤαμεία με τις ευνοϊκές προβλέψεις αυτού του Νόμου, δηλαδή με ρυθμίσεις που θα απομειώνουν πρόστιμα και προσαυξήσεις αλλά και βασική οφειλή με δυνατότητα αποπληρωμής του υπολοίπου σε έως 120 δόσεις. Για τη ρύθμιση των οφειλών τους θα καταθέτουν αίτηση στη φορολογική διοίκηση και στα ασφαλιστικά Ταμεία στα οποία οφείλουν και θα λαμβάνουν πρόταση των Εφοριών και των Ταμείων.
– Γίνεται σαφές ότι ο Νόμος καταλαμβάνεται από καινοτόμα κίνητρα που παρέχει το Δημόσιο και τα ΑσφΤαμεία προς όλους τους ενδιαφερόμενους, προς όλες τις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους αντιμετωπίζουν ζωτικό πρόβλημα. Λόγω των παραπάνω εξαιρετικών κινήτρων η ισχύς του Νόμου έχει προσωρινό χαρακτήρα. Έχει ημερομηνία λήξης την 31/12/18.
